Trudnoća je povremeno praćena neadekvatnim razvojem ploda.
Razvoj ploda može biti poremećen zbog greške na hromozomima ili zbog neadekvatnog razvoja organa ploda tj. anatomskih grešaka.
Hromozomske greške se otkrivaju iz krvi trudnice a anatomske ne.
Za razliku od toga ultrazvukom se otkrivaju i hromozomske i anatomske greske.
Anatomske greške su znatno češće. Tako su urođene srčane mane 6 puta češće od najčešće hromozomske greške tj. trizomije 21. para hromozoma.
Bez ultrazvučnog pregleda nema otkrivanja anatomskih grešaka ploda.
Otkrivanje grešaka je uslovljeno razvojem ploda koje traje 9 meseci.
Kalendar ultrazvučnog pregleda uslovljen je razvojem tj embriogenezom ploda.
1. U prvih 3 meseca trudnoće otkrivamo najveći broj plodova sa hromozomskim greškama i najčešćom anatomskom greškom tj. urođenom srčanom manom. Pored toga tu se mogu otkriti greške u prvoj fazi razvoja mozga, koštanih struktura, rascepa nepca itd.
2. Po završetku 4. meseca trudnoće može se otkriti najveći broj anatomskih grešaka organa s obzirom da je 80 procenata razvoja ploda tek tada završeno. Takođe prisutni ultrazvučni markeri u 16. nedelji trudnoće mogu dovesti u sumnju postojanje oko 90 posto plodova sa hromozomskim greškama.
I 3. važna stvar je proverava ultrazvukom cirkulacija posteljice . Ako ona nije odgovarajuća postoji mogućnost zastoja rasta ploda. U tom slučaju se mora ordinirati terapija da bi se sprečio zastoj rasta ploda.
U 6. i 8. mesecu trudnoće proveravamo ispravnost još ostalih struktura koje tek tada završavaju razvoj. Tu se podrazumeva provera funkcije bubrega, provere krvnih sudova mozga i njegove treće faze razvoja kao i spoljnih genitalija i cevastih organa.
Zadnjih mesec dana je rezervisana ultrazvučna procena završetka razvoja pluća. Postepen razvoj ploda zahteva ultrazvučne preglede u određenoj starosti trudnoće.
Svaki pregled mora biti ekspertni ako želimo da otkrijemo blagovremeno neku grešku ploda. Nakon toga donesimo odluku da li trudnoću treba prekinuti ili nastavati. Tačna procena greške u razvoju ploda je ključna u odluci da li treba prekinuti ili nastaviti trudnoću. Tačna dijagnoza zdravog ili ploda sa nekom greškom uslovljena je iskustvom i znanjem doktora u otkrivanju urođenih grešaka ploda.
Drugi važan faktor je da ultrazvučni aparat poseduje odgovarajuće sonde i softvere prema starosti ploda. Aparat mora posedovati kvalitetnu 2D, 3D i 4D sliku. Takođe mora aparat posedovati kompjuterske alate kao xPlane, STIC, CD, CPA, elastografiju itd.
Ultrazvuk mora posedovati stalnu kontrolu termalnog i mehaničkog indeksa ultrazvučnih talasa. Svaka starost ploda zahteva drugačije upotrebljene ultrazvučne energije da bi pregled bio bezbedan za plod. Dokumentacija ultrazvučnog pregled mora sadržavati tabelarni prikaz merenja anatomskih struktura ploda i izdavanje odgovarajućih ultrazvučnih slika koje potvrđuju valjanost ultrazvučnog pregleda trudnoće.
Doc. Dr sci med Tihomir M. Mihailović, specijalista radiologije