Kalendar ultrazvučnih pregleda u trudnoći

A) I trimestar do 14. nedelje gestacije
B) II trimestar trudnoće od 16. do 24. nedelje gestacije
C) III trimestar trudnoće od 24. do 40. nedelje trudnoće

Invazivni pregledi (plodova voda itd) su indikovani nakon ultrazvučnog genetskog sonograma i biohemijskog pregleda krvi trudnice.

Preglede treba raditi pravovremeno uz obaveznu kontrolu krvi trudnice. Konsultacija ginekologa je takođe obavezna.

1. Izostanak menstruacije, procena vitalnosti rane trudnoće,
   procena materične i/ili postojanje vanmaterične trudnoće.
   (Od 4-7 nedelje gestacije, ili prva 2 meseca od prvog dana zadnje menstruacije).
    
2. GENETSKI SONOGRAM (2 - 3 ½ meseca):
   - Otkrivanje ultrazvučnih markera na postojanje hromozomskih anomalija ploda (SKRINING na ANEUPLOIDIJE). Ovaj genetski sonogram treba uraditi dva puta u intervalu od 9 do 14 nedelje gestacije uz biohemijsku proveru iz krvi trudnice nakon tačne ultrazvučne procene veličine ploda. Genetski sonogram sam isključuje oko 88% trizomija, a udružen sa biohemiskim analizama se isključuje oko 98% aneuploidija.
    
3. Prva procena i otkrivanje krupnih anatomskih anomalija ploda koje ne moraju pratiti hromozomske anomalije.
    
4. Prva procena posteljične cirkuacije Broandband - CD
    
5. Pregled materice i organa male karlice kao i organa abdomena trudnice.

• transabdominalno i/ili endovaginalno
  (bez prethodnog punjenja mokraćne bešike).

• Broadband 2D,
• harmonik mod,
• Sono CT,
• XRes,
• Broadband 2D,
• 3D Sono CT,
• CPA.

NAPOMENA:
Ultrazvučni markeri za aneuploidije nestaju nakon I trimestra trudnoće. Nakon toga ove markere nije moguće registrovati. Blagovremeno otkrivanje dovodi do prekida trudnoće u dozvoljivom vremenskom terminu. Brojne anatomske anomalije su dostupne otkrivanju u ovom periodu trudnoće.

Ako su ultrazvučni markeri nedostupni pregledu, genetski sonogram podrazumeva upotrebu trodimenzionalne tehnike - 3D Sono CT i CPA.

1. GENETSKI SONOGRAM
   (15-16 nedelja gestacije - 4. mesec):
   Otkrivanje ultrazvučnih (soft) markera (markeri koji nisu prisutni u i trimestru trudnoće) na postojanje hromozomskih anomalija. Ovaj ultrazvučni skrining se radi 15- 16 nedelji gestacije u ranom II trimestru trudnoće. Sam otkriva oko 91% plodova sa aneuploidijama.
   
   Napomena: Nezavisno od ultrazvučnog skrininga, same biohemiske analize krvi trudnice do 35 godina starosti trudnice otkrivaju ispod 50% trizomija. Optimalno je uraditi biohemiski skrining iz krvi trudnice proverom 4 substance.
    
2. SKRINING NA ANATOMSKE ANOMALIJE:
   - registrovanje i procena ultrazvučnih markera koji ukazuju na postojanje adekvatno završenog formiranja organa ploda (embriogeneze).
   Većina plodova sa poremećenom embriogenezom i postojanjem anatomskih anomalija (mozga, kičme, srca, pluća, organa stomaka, prednjeg trbušnog zida,udova itd) se može otkriti jedino ultrazvukom.
   
   Napomena:
   a) Provera plodove vode i druge invazivne metode ne registruju anatomske anomalije.
   b) Radi adekvatne procene postojanja anatomskih anomalija pored Broadband 2D se koristi i 3D Sono CT i 3D CPA organskih sistema dostupnih pregledu. 3D mekih tkiva lica je sastavni deo ultrazvučnog pregleda u ovoj gestacionoj starosti.
   c) Dopuna SKRININGA NA ANATOMSKE ANOMALIJE od
   18-24. nedelje je obavezan deo u otkrivanju urođenih anomalija ploda.
    
3. Određivanje tačnog termina za primenu amniocenteze.
   (15-16. nedelje gestacije)
    
4. Definitivna procena posteljične cirkulacije pre odluke o primeni terapije (Upotreba Braodband CD).
    
5. Dopuna skrininga na anatomske anomalije ploda od 18-24. nedelje gestacije.
    
6. 3D Sono CT SRCA PLODA (fetalna ehokardiografija) Prostorno, vremenska korelacija ultrazvučnih markera prikazana multiplanarno predstavlja dopunsku metodu u otkrivanju urođenih srčanih anomalija.
   
   Napomena:
   a) Urođene srčane mane su 6 puta češće od hromozomskih anomalija i njihova težina često zahteva prekid trudnoće.
   b) Ovaj pregled je posebno registrovan za trudnoće koje su prethodno imale plod sa srčanom manom ili kada u okviru standardnog pregleda nisu dobijene sve validne ultrazvučne informacije radi pouzdanog isključenja njihovog postojanja.
   
   Mada je prva procena anatomije srca obavezna u I trimestru trudnoće, konačna procena se mora završiti od 16 do kraja 24 nedelje gestacije (6 meseci). Nakon toga procena osnovne anatomije je otežana i rezervisana je za procenu hemodinamike srca!
    
7. Procena dužine grlića i otvaranja unutrašnjeg ušća, kao i položaja posteljice u odnosu na unutrašnje učće, je jedino moguća endovaginalnom sondom. Na osnovu ovog pregleda se postavlja indikacija za podvezivanje materice i način porođaja.
   
   Napomena:
   Endovaginalnu procena grlića i indikacija za serklaž je obavezna do 22. nedelje gestacije, retko kasnije!
    
8. Pregled organa trudnice

• transabdominalno i endovaginalno (ponekad), bez punjenja mokraćne bešike trudnice.

• Broadband 2D,
• Sono CT,
• XRes,
• Harmonik mod,
• Panorama mod,
• 3D Sono CT,
• Broadband CD,
• CPA,
• 3D CPA.

• Skrining na hromozomske anomalije je nezavistan od biohemiskog skrininga, te se procenat otkrivanja ne može povećati od 91% (izolovan biohemiski skrining otkriva manje od 50% plodova sa hromozomskim anomalijama u starosti trudnice do 35 godina).
• Pregled krvi trudnice, plodove vode ili uzorka krvi iz pupčanika ploda su invazivne metode koje se ne rade rutinski, već mora postojati stroga indikacija za njihovu primenu. One mogu dovesti do spontanog prevremenog porođaja. Danas se one ne rade do 40. godine trudnice ako GENETSKI SONOGRAM i biohemiska analiza krvi trudnice ne ukazuje na povećan rizik za postojanje hromozomskih anomalija. Invazivne metode (horionske čupice, amniocenteza i kordoventeza) ne mogu otkriti većinu urođenih anatomskih anomalija (grešaka) organa ploda. Ove greške se jedino mogu otkriti u toku pregleda ploda ultrazvukom.
• Radi povećane tačnosti ultrazvučnog pregleda radi se 3D Sono CT mozga, kičme, srca, abdominalnih organa ploda, i mekih tkiva lica i ekstremiteta, kao i 3D CPA procena cirkulacije ploda. Nakon ultrazvučnog pregleda trudnoća se nekad mora prekinuti.
   

1. Procena funkcije bubrega, organa abdomena, srca i cirkulacije likvora u mozgu.
   Napomena: Na svakom pregledu do kraja trudnoće.
    
2. Procena relativnih i organskih suženja sabirnog sistema bubrega i izvodnih kanala bubrega i mokraćne bešike.
   Napomena: Obavezna primena 3D Sono CT i XRes.
    
3. Procena eventualnih suženja izvodnih traktova srca ploda.
   Napomena: Primena Broadband - CD ili CPA i 3D CPA.
    
4. Stalna procena ehostrukture organa ploda i njegov ukupni porast.
   Napomena: Kod "hiperehogenih bubrega" procena renalnih aretrija CPD. Stalna procena volumena pluća, želudca i veličine creva.
    
5. Procena bolesti histiogeneze mozga ploda od 26 nedelje gestacije.
   Napomena: Procena moždane cirkulacije Broadband - CD i CPA i/ili 3DCPA.
    
6. Procena izostanka treće faze embriogeneze mozga
   OD 26 NEDELJE DO KRAJA TRUDNOĆE.
    
7. Registrovanje destruktivnih lezija mozga fetusa.
   Napomena: Mogu nastati krvarenja mozga zbog nedostatka vitamina K (hemoragija intrakranijalis - HIC), hipoksično-ishemične promene koje dovode do periventrikularne i subkortikalne leukomalacije - PVL i SCL.
    
8. Registrovanje pojave tumora organa ploda i otkrivanje infekcija ploda.
   Napomena: Mada su tumori ploda retki, obično se registruju u drugoj polovini trudnoće. Njihova tačna i blagovremena dijagnoza je u većini slučajeva ključna u lečenju deteta.
    
9. Od 28. nedelje procena spuštenosti testisa.
   Napomena: Ova informacija je ključna za lečenje u slučaju izostanka dospevanja testisa u skrotume u toku trudnoće.
    
10. Procena funkcije žučnih i pankreasnih puteva.
    Napomena: Blagovremena dijagnoza omogućava i hitnu odluku o hirurškom lečenju bebe, neposredno nakon rođenja.
     
11. Od 34. nedelje gestacije procena epifiza kolenih zglobova. Napomena: Ključna informacija u slučaju postojanja bolesti štitne žlezde ploda koja je praćena zastojem razvoja inteligencije nakon rađanja bebe.
     
12. U slučaju zastoja porasta ploda procena redistribucije krvotoka i određivanja termina porođaja.
    Napomena: Tačnost je zasnovana na primeni Broadband Color Dopplera i Color Power Dopplera.
     
13. Procena posteljice i protoka pupčanika, kao i njegov tok i položaj.
    Napomena: mogućnost pogrešnog položaja pupčanika na posteljici, njegovo prednjačenje u porođaju, ili njegov neadekvatan položaj oko dela tela ploda, ili formiranje čvora ili zapušenje, su krucijalna informacija u toku pregleda do tada normalne trudnoće.
     
14. U 37. nedelji trudnoće procena veličine grlića endovaginalnom sondom.
    Napomena: Dužina i izgled grlića mogu pouzdano odrediti termin carskog reza i očekivanog porođaja, i mogućnosti ili ne mogućnost završetka porođaja indukcijom.