3D pregled
srca ploda u trudnoći

Trodimenzionalni pregled srca ploda omogućava u proseku uspešnu procenu urođenih srčanih mana u 96% slučajeva, kao i njihovo rano otkrivanje. To omogućava roditeljima da na vreme donesu odluku o eventualnom prekidu trudnoće ili da dobiju potpunu informaciju o dosadašnjim rezultatima operativnog lečenja srčane mane koju njihov plod ima.

Rizik od nastanka urođenih srčanih mana je povećan ako postoji porodična anamneza prethodnom rađanju dece sa ovim problemom i postojanjem familijarnih genetskih sindroma, ako je u toku ultrazvučog pregleda ploda u I trimestru registrovano povećanje širine vratne regije ploda i neadekvatan protok kroz krvni sud -duktus venosus, koji dovodi oksigenisanu krv iz placente u srce ploda. Takođe, povećan rizik je i kod trudnica sa dijabetesom (šećerna bolest), fenilketonurijom (oboljenje vezano za ishranu), i izlaganju trudnice nekim štetnim uticajima (alkohol, antiepileptici, litijum, retinoična kiselina, infekcija majke virusima itd.).
Opšte prihvaćen stav je da pored trudnica sa povećanim rizikom i ostale trudnice treba da imaju adekvatan pregled srca ploda u sklopu ultrazvučnog redovnog praćenja trudnoće.
Posebno se mora naglasiti da se povišenje temperature tela u trudnoći za 5 stepeni ne smatra štetnim.
 

Obilje informacija potrebnih da se isključi urođena srčana mana zahteva odgovarajuću tehniku pregleda srca ploda, pa se ona shodno razvoju ultrasonografije takođe menjala.
Od 1980. godine u pregled trudnoće uveden je takozvani obavezan presek kroz srce koji prikazuje sve četiri šupljine. Međutim ovaj koncept je čak i u referentnim klinikama uspeo da otkrije samo oko 23% plodova sa urođenim srčanim manama.
Od 1990. godine pa sve do danas postoji nekoliko ključnih događaja koji su omogućili bolju dijagnostiku u ovoj oblasti. Jedan od pionira fetalne ehokardiografije prof. De Vor je objavio posebnu tehniku pregleda srca u ranom II trimestru, koja omogućava pregled ne samo srčanih šupljina već i izvodnih traktova komora, velikih krvnih sudova i venske cirkulacije, čak i ako je položaj ploda nepovoljan. Pregled srca ploda je nekompletan bez ove tehnike.
U drugoj polovini trudnoće čak i pomenuta tehnika pregleda ne mora uvek dati adekvatan uvid u anatomiju srca ploda. Pored toga u odmakloj trudnoći plod obično ne menja svoj položaj, a jače razvijene koštane strukture grudnog koša, i relativno smanjenje plodove vode, uz povećanu telesnu težinu trudnice, često pregled čine znatno otežanim.

Poslednjih godina objavljene su u stručnoj literaturi i posebne tehnike, koje insistiraju na obaveznom preseku kroz središnji deo grudnog koša ploda gde se procenjuje tačan položaj, odnos i veličina velikih krvnih sudova, kao što su aorta, plućna arterija i gornja šuplja vena i njihov odnos sa vazdušnim putevima. Na ovaj način je moguće registrovati preko 87% urođenih srčanih mana. Ovako visok procenat je postignut i uvođenjem kolor-Dopplera (CD) u pregled srca fetusa. I razvoj ultrazvučnih aparata je omogućio bolju preciznost, tačniju procenu, i njihovo ranije otkrivanje. Naime, raniji kvalitet slike ultrazvučnih aparata omogućavao je započinjanje pregleda bebinog srca sredinom II, i u III trimestru. 

I današnja fetalna ehokardiografija ima neke slabosti. Naime, u malom broju slučajeva ipak procenjena ehostruktura srca ploda u prvoj polovini trudnoće, može biti u daljem ultrazvučnom praćenju, dopunjena informacijama koje ukazuju na manji stepen odstupanja od ranije procenjene anatomije. Takođe, mada je to izuzetno retko, u toku prekida fetalne cirkulacije krvotoka (koji je važio za vreme dok je beba bila u stomaku), nakon rađanja bebe, može se naknadno razviti suženje aorte koje nije moglo biti registrovano na ranijim ultrazvučnim pregledima srca u trudnoći.. Neke anomalije arterija i vena drugih organa mogu naknadno dovesti do izmenjenog rada srca bebe.
Pregled srca ploda ne možemo smatrati završenim ako on nije dokumentovan odgovarajućim video zapisom i slikama anatomskih struktura neophodnih da bi se isključilo postojanje urođenih srčanih mana. Naime, trudnica mora dobiti tačan pismeni izveštaj šta je u toku pregleda bilo moguće registrovati, a šta bi bilo neophodno još uraditi, da bi se isključilo postojanje mogućih srčanih problema. Ovakav izveštaj omogućava uvid i drugog lekara u ultrazvučni pregled. Dobijanje svih adekvatnih anatomskih detalja ploda srca omogućava da mali broj urođenih srčanih mana ostane neotkriven pre rađanja deteta.

Preporuka Američkog instituta za ultrazvuk u medicini, u kome je i autor teksta član, je da ukoliko se ispituje da li plod poseduje hromozomsku anomaliju i/ili neku anatomsku anomaliju, ultrazvučni pregled treba uraditi od 10 – 14. nedelje (skrining na hromozomske anomalije), 16-22. nedelje (skrining na anatomske anomalije svih organa i sistema, kao i pregled srca ploda). Nakon toga preporučuju se kontrole u intervalima od četiri nedelje (kontrola porasta ploda, funkcije organa, itd). Na primer, jedino poznato ograničenje u otkrivanju urođenih srčanih mana na aparatima visoke tehnologije su cena koštanja pregleda, i znanje lekara.

ANTRFILE 2 - Odluka na vreme

Otkrivanje srčanih mana ploda počinje od 11. nedelje gestacije. Većina srčanih mana trebalo bi da se otkrije do 16. nedelje gestacije, tj. do kraja 4. meseca trudnoće. To je posebno važno jer plod sa urođenom srčanom manom često ima i hromozomske anomalije, a provera plodove vode je rezervisana za tu starost trudnoće. Potrebno je poznavanje adekvatne tehnike pregleda koja se razlikuje od tehnike pregleda srca već rođenog deteta. Pregled srca fetusa bez procene tzv. hemodinamike CD i CPA je nekompletan. Sono CT tehnika i 3D tehnika nam omogućavaju i postavljanje dijagnoze tamo gde standardna tehnika nije u stanju. Naime, ona omogućava u proseku uspešnu procenu u 95%-100% slučajeva, tj. oko 96% uspešnosti prikazivanja svih relevantnih ultrazvučnih preseka kroz sve strukture srca koje omogućavaju rano otkrivanje urođene srčane mane (najkasnije do 22. druge nedelje gestacije). U ovom periodu je lakše doneti i odluku o eventualnom prekidu trudnoće. Takođe, omogućava roditeljima da dobiju potpunu informaciju o dosadašnjim rezultatima operativnog lečenja srčane mane koju njihov plod ima.

ANTRFILE 3 - Prednosti trodimenzionalne slike

• Od 2002. godine četvrta generacija Sono CT tehnike i trodimenzionalne tehnike (3D), predstavlja nov način pregleda srca. Naime, brzina otkucaja srca ploda je oko 120-160 u minuti, što znatno otežava dijagnozu, ali je ovom novom trodimenzinalnom tehnikom omogućen praktično neograničen broj slika za analizu, upoređenje izgleda srca u različitim ravnima, pri čemu se može izabrati ona u kojoj je slika srca bolja za analizu.
• Takođe, skraćeno je vreme za procenu složenih srčanih mana, a trodimenzionalna slika srca fetusa obezbeđuju dodatne informacije koje nisu bile dostupne na ranijim ultrazvučnim pregledima.
• Pregled je manje zavistan od položaja ploda i starosti trudnoće...